CZY WSZYSTKIE "E" SĄ ZŁE?

W dzisiejszych czasach niemal wszystkie produkty spożywcze zawierają różnego rodzaju dodatki oznaczone literą "E". Wielu konsumentów obawia się ich wpływu na zdrowie, często utożsamiając je z substancjami chemicznymi o negatywnym działaniu. W rzeczywistości jednak nie wszystkie "E" są szkodliwe – część z nich to naturalne składniki, które nie mają negatywnych konsekwencji dla organizmu, a wręcz mogą być korzystne.

Dodatki do żywności pełnią różne funkcje – poprawiają wygląd, smak, trwałość czy konsystencję produktów. Niektóre z nich rzeczywiście mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie, jednak wiele to substancje pochodzenia naturalnego, stosowane w przemyśle spożywczym od lat. Aby lepiej zrozumieć, które dodatki są bezpieczne, warto zapoznać się z ich klasyfikacją.

Dlaczego stosujemy dodatki do żywności?

Dodatki do żywności pełnią różne funkcje – poprawiają wygląd, smak, trwałość czy konsystencję produktów. Bez nich wiele produktów spożywczych psułoby się znacznie szybciej, co prowadziłoby do większej ilości marnowanego jedzenia. Niektóre dodatki, takie jak konserwanty, chronią żywność przed bakteriami i pleśnią, zapobiegając zatruciom pokarmowym. Inne, jak barwniki, nadają produktom atrakcyjny wygląd, co ma szczególne znaczenie w przypadku dzieci. Istnieją także substancje, które poprawiają konsystencję produktów, zapobiegają ich rozwarstwianiu lub nadają odpowiednią strukturę wypiekom. Niektóre z tych substancji rzeczywiście mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie, jednak wiele to składniki pochodzenia naturalnego, stosowane w przemyśle spożywczym od lat i uznawane za całkowicie bezpieczne. Kluczowe jest więc rozróżnianie poszczególnych grup dodatków i świadome wybieranie produktów.

Klasyfikacja dodatków do żywności

Dodatki do żywności dzielą się na różne grupy w zależności od ich funkcji. Każda z tych grup pełni określone zadanie w produktach spożywczych:

• E100 – E199 

Barwniki poprawiają wygląd potraw, nadając im intensywniejszy kolor. Niektóre z nich są naturalne i nieszkodliwe, np. E101 (ryboflawina), czyli witamina B2, czy E140 (chlorofile i chlorofiliny), które pozyskuje się ze szpinaku. Jednak istnieją także syntetyczne barwniki, takie jak E110 (żółcień pomarańczowa), które mogą wywoływać reakcje alergiczne.

• E200 – E299 

Konserwanty przedłużają trwałość produktów, zapobiegając rozwojowi bakterii i pleśni. Część z nich, np. kwas sorbowy (E200-E203) czy kwas octowy (E260), występuje naturalnie w żywności i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Niemniej jednak niektóre konserwanty, takie jak E211 (benzoesan sodu), mogą wchodzić w reakcję z innymi substancjami i tworzyć potencjalnie szkodliwe związki.

• E300 – E399 

Przeciwutleniacze zapobiegają psuciu się produktów, chroniąc je przed utlenianiem. Naturalnym przeciwutleniaczem jest np. witamina C (E300), która wzmacnia odporność organizmu. Jednak niektóre syntetyczne przeciwutleniacze, takie jak E320 (BHA) i E321 (BHT), mogą prowadzić do powstawania wolnych rodników, co w dłuższej perspektywie może przyczyniać się do rozwoju chorób przewlekłych.

• E400 – E499 

Substancje zagęszczające poprawiają teksturę produktów. Przykładem bezpiecznych substancji są E406 (agar), E412 (guar) oraz E440 (pektyna), które pochodzą z naturalnych źródeł i są stosowane m.in. w dżemach czy galaretkach.

• E500 – E599

Substancje spulchniające i zakwaszające wpływają na strukturę ciast i pieczywa. Niektóre, np. E500 (węglan sodu, czyli soda oczyszczona), są nieszkodliwe, ale inne, jak E508 (chlorek potasu), w nadmiarze mogą obciążać nerki.

• E600 – E699

Wzmacniacze smaku są powszechnie stosowane w gotowych daniach i przekąskach. Najbardziej kontrowersyjny jest E621 (glutaminian sodu), który w dużych ilościach może powodować bóle głowy i negatywnie wpływać na układ nerwowy.

• E900 – E1299

Substancje słodzące obejmują zarówno naturalne, jak i syntetyczne słodziki. Niektóre, np. E960 (stevia), są bezpieczne, ale inne, jak E951 (aspartam), budzą kontrowersje ze względu na potencjalne skutki uboczne.

• E1300 – E1451

Skrobie modyfikowane stosowane są w produktach wymagających zagęszczenia. Choć większość z nich uznaje się za nieszkodliwe, osoby z wrażliwym układem trawiennym mogą odczuwać dyskomfort po ich spożyciu.

Niektóre kontrowersyjne dodatki

Niektóre dodatki „E” mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie i powinny być ograniczane w diecie:

• E621 – glutaminian sodu – wzmacniacz smaku, który może powodować bóle głowy, nudności oraz problemy neurologiczne przy nadmiernym spożyciu.

• E951 – aspartam – sztuczny słodzik, który według niektórych badań może zwiększać ryzyko chorób neurodegeneracyjnych.

• E211 – benzoesan sodu – konserwant, który w połączeniu z witaminą C może tworzyć benzen, substancję rakotwórczą.

• E338 – kwas fosforowy – stosowany w napojach gazowanych, może osłabiać kości i szkliwo zębów.

Jak unikać szkodliwych dodatków?

Nie wszystkie „E” są złe – wiele z nich to naturalne i nieszkodliwe substancje. Kluczowe jest świadome wybieranie produktów i dokładne czytanie etykiet. Warto sięgać po żywność o jak najkrótszym składzie, unikać mocno przetworzonych produktów oraz wybierać naturalne przyprawy i dodatki zamiast sztucznych wzmacniaczy smaku. Zdrowa dieta nie wymaga całkowitej eliminacji dodatków do żywności, ale świadomego unikania tych, które mogą mieć negatywny wpływ na organizm. Wybierajmy naturalne alternatywy i zwracajmy uwagę na skład spożywanych produktów!

Jeśli chciałbyś, aby doświadczony dietetyk przeprowadził Cię przez proces czytania etykiet, koniecznie zerknij tutaj.