CUKRZYCA: RODZAJE, PRZYCZYNY, OBJAWY. WSZYTKO, CO MUSISZ WIEDZIEĆ O CUKRZYCY W PIGUŁCE

Cukrzyca typu 1 jest autoimmunologiczną chorobą metaboliczną, a cukrzyca typu drugiego określana jest mianem choroby cywilizacyjnej wynikającej w ogromnym stopniu ze stylu życia i żywienia. Cukrzyca charakteryzuje się podwyższonym poziomem glukozy we krwi (hiperglikemią). Nieleczona jest niebezpieczna dla zdrowia i życia, prowadzi do uszkodzenia, zaburzeń funkcjonowania i niewydolności różnych narządów. Jakie są objawy cukrzycy, jak ją leczyć i czy dieta ma wpływ na cukrzycę? Na te i inne pytania postaramy się jednoznacznie udzielić odpowiedzi w poniższym artykule.

CUKRZYCA PRZYCZYNY I TYPY

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, World Health Organization) dzieli cukrzycę na cztery typy: cukrzycę typu 1, cukrzycę typu 2, cukrzycę ciążową oraz inne specyficzne typy cukrzycy. 

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której przeciwciała własnego organizmu niszczą komórki beta trzustki, doprowadzając do zaburzeń wydzielania insuliny. W konsekwencji prowadzi to do całkowitego braku tego hormonu. Cukrzyca typu 1 diagnozowana jest najczęściej u osób młody i przy poziomach glukozy we krwi znacznie przekraczających 300 mg/dl. Do tej grupy należy również cukrzyca typu LADA (Latent Autoimmune Diabetes of Adult), najczęściej rozpoznawana u osób powyżej 30 r.ż.


Cukrzyca typu 2, jest chorobą cywilizacyjną i może mieć dwojakie podłoże:

•  może wynikać z insulinooporności komórek i tkanek.
•  może być skutkiem zbyt małego wytwarzania insuliny przez trzustkę.

W przypadku cukrzycy typu 1 dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne, natomiast jeśli chodzi o rozwój cukrzycy typu 2, tutaj większe znaczenia odgrywa tryb życia i nawyki żywieniowe (duża ilość produktów przetworzonych, spora ilość cukrów prostych), brak aktywności fizycznej. Chociaż cukrzyca typu 2 przez lata była utożsamiana z dorosłymi, tak coraz więcej jej przypadków jest diagnozowanych wśród dzieci i nastolatków. Specyficzną odmianą cukrzycy typu 2 jest cukrzyca MODY (uwarunkowana genetycznie, dotykająca głównie osoby młodsze (15-35 lat), bez nadwagi i otyłości)

Cukrzyca ciążowa, czyli zaburzenia tolerancji glukozy, które po raz pierwszy pojawiają się w okresie ciąży. Podwyższony poziom glukozy we krwi spowodowany jest zmianami hormonalnymi skorelowanymi z rozwojem płodu. U kobiet ciężarnych utrzymanie właściwego poziomu glukozy we krwi jest bardzo ważne, ma wpływ na rozwijające się dziecko.

OBJAWY CUKRZYCY

Lekarze pierwszego kontaktu, diabetolodzy oraz dietetycy ostrzegają, że z roku na rok coraz częściej z ich ust pada diagnoza: cukrzyca. Objawy niezależnie od jej typu są do siebie podobne, a
jednymi z najbardziej charakterystycznych są: zwiększone pragnienie, spadek masy ciała (u dzieci zaburzony wzrost i rozwój) duże zmęczenie, a także wzmożona senność (szczególnie po spożyciu posiłków bogatych w cukry). U cukrzyków bardzo często obserwowane są trudności w gojeniu się ran oraz nawracające infekcje układu moczowo-płciowego.

W przypadku cukrzycy typu 2 należy szczególnie podkreślić, że może się ona rozwijać się nawet wiele lat w ukryciu, zanim pojawią się charakterystyczne objawy.
Do charakterystycznych objawów cukrzycy należy zaliczyć:

•  występowanie glukozy w moczu,
•  zwiększone pragnienie,
•  osłabienie, zmęczenie, senność,
•  spadek lub wzrost masy ciała w zależności od typu cukrzycy,
•  pogorszenie stanu skóry, świąd oraz choroby skórne,

CUKRZYCA JAK LECZYĆ?

W zależności od tego, jakiego typu zdiagnozowana została cukrzyca, leczenie jej będzie przebiegać inaczej, wspólnym elementem (niezależnym od typu cukrzycy) jest modyfikacja sposobu żywienia oraz dbanie o utrzymanie prawidłowej masy ciała. Celem leczenia cukrzycy jest utrzymywanie w granicach normy stężenia glukozy we krwi, wartości hemoglobiny glikowanej poniżej 7 procent oraz ciśnienia tętniczego w prawidłowych zakresach (< 140/90).

Cukrzyca typu 1 bezwzględnie wymaga insulinoterapii dobranej przez lekarza. Leczenie opiera się na stosowaniu insuliny ludzkiej o pośrednim czasie działania lub analogów insuliny o przedłużonym czasie skuteczności. Insulinę podaje się za pomocą ręcznych wstrzyknięć pod skórę lub za pomocą pompy insulinowej.
Edukacja żywieniowa pacjenta z cukrzycą typu 1 powinna być wdrożona w plan leczenia w momencie zdiagnozowania choroby. Gdyż elementem uzupełniającym insulinoterapię jest konieczność stosowania przez całe życie diety o niskim indeksie i ładunku glikemicznym. Współpraca dietetyka oraz diabetologa nad pacjentem cukrzycowym daje najlepsze efekty leczenia i gwarantuje utrzymanie zdrowia do późnych lat życia.


Leczenie cukrzycy typu 2 powinno łączyć kilak metod. Zwykle polega na:
- przyjmowaniu leków doustnych, które zmniejszają insulinooporność,
- stosowaniu odpowiednio zbilansowanej diety (opartej na podobnych zasadach jak ta, stosowana w przypadku cukrzycy typu 1),
- wdrożeniu regularnej i umiarkowanej aktywności fizycznej,
- dążeniu do długoterminowego otrzymania prawidłowej masy ciała.

PODSUMOWANIE

O ile cukrzyca typu 1 jest często uwarunkowania genetycznie i nie mamy zbytniego wpływu na jej występowanie. To inaczej sprawa się ma w przypadku cukrzycy typu 2, gdzie zachowanie zasad profilaktyki pozwala w bardzo dużym stopniu ustrzec się przed jej wystąpieniem. Aktywny tryb życia, regularna aktywność fizyczna, prawidłowo zbilansowania dieta obfitująca w świeże produkty, zachowanie zasad higieny snu. To podstawowe zasady, na których powinien opierać się zdrowy tryb życia.
W momencie, kiedy cukrzyca zostaje już zdiagnozowana, potrzebne będzie wdrożenie odpowiedniego planu leczenia. Najefektywniejszym sposobem leczenia jest połączenie farmakoterapii zaleconej przez diabetologa wraz z dietą ustaloną przez dietetyka klinicznego.